Prof. Dr. Naci Görür, 17 Ağustos zelzelesinin üzerinden tam 24 yıl sonra tasayla beklenen Marmara Sarsıntısı hakkında kritik ikazlarda bulundu.
1912 yılındaki Şarköy sarsıntısı sonrası 1999’daki Gölcük sarsıntısının Marmara’nın ortasında bir sismik boşluk yarattığını söyleyen Görür, “Bu oluşan boşlukta sarsıntı bir ihtimal değil, zorunluluktur” sözlerini kullandı.
Yeniçağ’da yayınlanan habere nazaran
“Ulusal Zelzele Kurulu 2007’de Resmi Gazete’de yayınlanan genelge ile lağvedildi”
Dönemin Ecevit Hükümeti’nin zelzele sonrası yanlışsız adımlar attığını söyleyen Görür, “Deprem sonrası Kanun Kararında Kararname ile Ulusal Sarsıntı Kurulu kuruldu. Alanında uzman bireylerden oluşan bu grup, 3-5 yıl çalıştı. Hem farkındalık oluşturdu hem de çeşitli tekliflerde bulundu. Lakin bu kurul, fonksiyonunu yitirdiği için tasfiye edilen üniteler kapsamında 6 Ocak 2007 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan genelge ile bize haber bile verilmeden lağvedildi.
Deprem sonrası beşerler, kime güvenirse onu dinliyor. Toplumun bahse ait izlediği, bilgilendirildiği ve ihtarlarına nazaran hareket ettiği bir kurum yok Şayet o kurul hayatta olsaydı bu kaos oluşmaz, zelzelelere daha şuurlu hazırlanılırdı” dedi.
Gölcük sarsıntısı sonrası mevzunun ciddiye alındığını, değerli adımlar atıldığını ve bu kapsamda güçlendirme, arama kurtarma üzere alanlarda çalışmalar yapıldığını belirten Görür, “Eğer 99 sonrasında başlandığı üzere devam edilseydi, İstanbul’u çoktan kurtarmış olurduk” sözlerini kullandı.
“6 Şubatta yaşananlar bize gösteriyor ki; uzmanların ikazını kimse duymamış, duyan umursamamış”
Görür, bundan sonrası için neler yapılması gerektiğini ise şu tekliflerle sıraladı:
“Milletin umursamadığını hükümet de ciddiye almaz, umursamaz. Evvel yurttaşların bu hususta hassas olup sarsıntısı kendi gündeminde tutmalı. Düşünün, halk zelzele konusunda politikleri uyardı mı, seçim periyodunda bu bahiste pankartlar açtı mı, yapılan anketlerde zelzeleyle ilgili tasasını lisana getirdi mi? Maalesef hayır.
Öte yandan yaşananları “Her şeyi yaptık lakin sarsıntı büyüktü ile açıklamaya kalkarsanız bu inandırıcı olmaz. Japonya ve Şili’de daima büyük sarsıntılar oluyor, tesadüfen 3-5 kişi ölüyor.
6 Şubat’ta yaşananlar bize gösteriyor ki; uzmanların ihtarını kimse duymamış, duyan umursamamış, yapılanlar da yanlış ya da eksik yapılmış. Fay sınırı, makus yer ve berbat yapı olunca sonuçlar makûs oluyor, bunun olmaması için de sağlam yer, âlâ mühendislik ve yeterli yapının bir ortaya gelmesi gerekiyor.”
Görür ikazlarını 6 hususta sıraladı
“Kentsel dönüşüm, müteahhitlik projesi olarak algılandı, zayıf yerleri güçlendirmek yerine rantsal dönüşümle lüks yerlere öncelik verildi. İstanbul’da nüfus yoğunluğunu artıracak hiçbir tahlile katılmıyorum. Nüfusa ziyadesiyle doymuş bir kentte yeni konutlar demek, yeni yıkım ve vefatlar demek. Bu yüzden öncelikle İstanbul’da imar ve iskan, özel durumlar dışında yasaklanmalı. Sırf zelzele riski açısından değil, iklim krizi açısından da bu tedbir alınmak zorunda.
Bu işin latifesi yok, zelzele en büyük ekonomik felaket. Türkiye’yi İstanbul’un beslediği yerde Büyük Marmara Zelzelesi ile Türkiye dizüstü çöker. Ekonomik ve hatta siyasi bağımsızlığını kaybeder. Yapılması gerekenleri 6 başlıkta topluyorum ben.
1- Yerleşim alanları büsbütün o bölgeye özel mikro bilgilendirme dataları ışığında yapılanacak. Cumhurbaşkanına, belediye liderine ya da valiye nazaran şekillenmeyecek. Uygun olmayan yere çivi bile çakılamayacak. Zelzele bölgelerinde idare özel bilgi ve birikim ister. Özel eğitim almadan vali, kaymakam, belediye lideri olunamayacak. Sarsıntı azgınlıktan oldu diyenle nasıl sarsıntıya hazırlanılacak?
2- Halk şuurlu olacak. Şayet halk denetleyici olmazsa imar barışı da yapılır, bunu yapanlar da omuzlara alınır.
3- Altyapı. Yol, viyadük, kanalizasyon, içme suyu şebekesi üzere ögelerde eksiklikler tespit edilip güçlendirilecek. Örneğin ben sadece bir asistanla tüm İstanbul’un içme suyu şebekesini inceledim. Güçlendirilmesi gereken yerleri tespit ettik. Şayet para bulunursa İSKİ bu süreci yapacak.
4- Yapı stoku. Yeni konutlar yeni nüfus demek. Seçilen rezerv bölgelere yeni konutlar yerine süreksiz prefabrik konutlar yapılmalı. Bu konutlar yıkılacak binalarda yaşayanlar için süreksiz olarak tahsis edilmeli. Bu insanlardan da o evrede kira alınmamalı. Sonra da o insanları tekrar konutlarına yerleştirmeli. Aksi halde sen bu insanlara “Evinden bir an evvel çık, al sana 3 bin lira da kira payı” dersen, o beşerler da “Öyle öleceğime kendi konutumda öleyim” der.
5- Ekosistem ve etraf. 6 Şubat sarsıntıları sonrası ortaya çıkan yaklaşık yüz milyon ton göçük gereci içinde her türlü zehirli unsur var. Bu unsurlar yağmurla suya, toprağa, havaya ve besin döngüsü ile soframıza geliyor. Moloz dökme süreçleri milletlerarası usullere uygun biçimde yapılmalı. Rastgele bir yerlere dökülmemeli. Aksi halde bugün zelzelede 50 bin kişi öldüyse 30 yıl sonra 150 bin kişi ölür.
6. İktisat. Sarsıntıda yıkım yaşayan bölgenin esnafı ‘Anadolu Kaplanı’ olarak nitelendirilirdi. Her şeylerini kaybettiler. Dolaylı olarak bunun bedelini tüm Türkiye ödüyor. Bir de beklenen sarsıntı sonrası Marmara’yı düşünün. Tüm Türkiye kitlenir. Anadolu’yu İstanbul’un beslediği yerde vakit kaybetmeden ekonomiyi teşvikle Anadolu’ya göndermek, oraya yaymak gerekiyor.”
Bir önceki yazımız olan Gebze TÜBİTAK yerleşkesinde orman yangını çıktı başlıklı makalemizde Yangın hakkında bilgiler verilmektedir.
