Dünya genelinde 10 Ağustos, “Aslan Günü” olarak kutlanıyor; Afrika’nın en büyük aslan nüfusuna mesken sahipliği yapan ülkesi Güney Afrika Cumhuriyeti’nde sona erdirilmesi için çalışmalar yürütülen tutsak aslan sanayisi, tartışma konusu olmaya devam ediyor.
Resmi bilgilere nazaran, ülke genelinde 300’den fazla özel tesiste 8 bin civarında tutsak aslan bulunuyor. Bu aslanlar, yabanî tabiatın dışında, insan elinde, esaret şartlarında doğup büyüdükleri için tutsak aslan olarak sınıflandırılıyor. Hayvanlara Karşı Zulmü Tedbire Ulusal Dernekleri Kurulundan (NSPCA) alınan bilgiye nazaran, tutsak aslanlar, yabanî doğadakilerden farklı bir çeşit olarak bedellendiriliyor ve ülkedeki toplam aslan nüfusuna dahil edilmiyor.
İnsan elinde yetiştirilen tutsak aslanların, avlanma hünerleri bulunmadığından ve insanlardan korkmadıklarından yırtıcı tabiata ahenk sağlamaları mümkün olmuyor. Bu yüzden, Güney Afrika’da aslan nüfusu denilince ülkenin yabanî tabiatındaki yaklaşık 4 bin aslan temel alınıyor.
Tutsak aslan endüstrisi
Tutsak aslan sanayisi, Güney Afrika’nın en kıymetli turizm kesimlerinden birini teşkil ediyor. Ülke genelindeki özel tabiat parkları ve çiftliklerde tutulan bu aslanlar, fiyatı mukabilinde bölgeye safari hedefli gelen turistlere teşhir ediliyor.
Gauteng eyaleti etrafındaki özel tabiat parklarında yaptığı incelemeler sonucu edindiği bilgiye nazaran, turistlere teşhir edilmeleri emeliyle kullanılan aslanlar, ekseriyetle açık yerlerdeki tel örgülerle ayrılmış alanlarda tutuluyor. Buna nazaran, çoklukla 1000 metrekareden küçük alanlarda 5-6 yetişkin aslan tutuluyor. Turistler, araçlarıyla bu kısımlara girerek aslanları yakından inceleme fırsatı buluyor.
Özel tabiat rezervlerine girişte günübirlik ziyaretler için araç başı 10-15 ABD doları (270 ila 400 TL) ödeniyor. Ziyaretçiler, dilerlerse ek fiyat vererek ailelerinden başka tutulan yavru aslanları sevip onlarla oynayabiliyor hatta fotoğraf çektirebiliyor. Turistlerin en çok istek ettikleri aktivitelerin başında tutsak aslanların öğlen saatlerinde bakıcıları tarafından beslenmelerini izlemek geliyor.
Aslan avcılığı
Tutsak aslan sanayisinin en tartışmalı hususlarından biri de aslan avcılığı. Ülkede tutsak aslanların avlanması, özel müsaadeye tabi olmak kuralıyla yasal. Güney Afrika hükümeti, bu bahiste sıkı kontrol ve kota uygulasa da ülke, dünya çapında aslan avcılığının en önde gelen merkezlerinden biri olma özelliğini sürdürüyor.
Human Society International’ın 2022 tarihli raporuna nazaran, Güney Afrika’da 2014-2018 devrinde yabancılar tarafından 4 bin 176 aslan avlandı. Rapor, avlanan hayvanların yüzde 94’ünün tutsak aslanlardan oluştuğunu, yarıdan fazlasının ABD’li turistlerce avlandığını ortaya koydu.
Güney Afrikalı av acentelerinden edinilen bilgiye nazaran, bu av partilerinin fiyatları avın ve tıbbın niteliğine nazaran 8 ile 60 bin dolar ortasında değişiyor.
Batılı güçlü turistlerin aslan avı merakını karşılamak üzere dar bir alanda savunmasız biçimde tutulan aslanlar, inançlı aralıktan av tüfekleriyle vurulmak suretiyle katlediliyor. Avcılar, katlettikleri aslanların başında fotoğraf çektirebiliyor ve bu aslanların kafataslarını “av ganimeti” olarak yanlarında götürebiliyor.
Güney Afrika’da bu tıp aslan avı aktiflikleri, “konserve aslan avı” olarak isimlendiriliyor.
Aslan kemiği ticareti
Avlanan aslanların kemikleri, tutsak aslan sanayisinin en değerli kollarından birini teşkil ediyor. Başta Çin olmak üzere Uzak Doğu ülkelerinde aslan kemiği lüks süs eşyası, takı ve afrodizyak üretiminde kullanılmak üzere ağır talep görüyor. Dünyada yasal olarak aslan sanayisine sahip bulunan tek ülke Güney Afrika. Ülke, bu açıdan da en değerli tedarikçi pozisyonunda.
Hükümet, son yıllarda ulusal ve memleketler arası baskıların tesiriyle kemik ticaretine kota uyguluyor. Aslan kemiklerinin en büyük alıcısı Çin de 2020’den bu yana bu ticaretle ilgili yasal düzenlemeler uyguluyor. Bununla birlikte, Organize Kabahat ve Yolsuzluk Raporlama Projesi’nin (OCCRP) 2022 tarihli raporuna nazaran, aslan kemiği ticareti büyük oranda memleketler arası cürüm örgütlerinin denetiminde bulunuyor.
Uluslararası cürüm örgütleri, Güney Afrika’dan Laos’a, oradan Vietnam ve Çin’e aslan kemiği kaçakçılığı yapıyor. Aslan kemiği ticaretinde en çok öne çıkan Laoslu Xaysavang cürüm örgütünün elebaşı Vixay Keosavang‘ın yakalanması için ABD hükümeti bir milyon dolar ödül koydu.
Son derece karlı olan aslan kemiği ticareti, tutsak aslanların yanı sıra yırtıcı tabiatta yaşayanların da avcılar tarafından gaye alınmasına yol açıyor ve bu durum hali hazırda jenerasyonu tükenme tehdidi altında bulunan bu tıp için epey önemli tehdit olarak öne çıkıyor.
Tutsak aslan sanayisinin zararları
NSPCA’den edinilen bilgiye nazaran, tutsak aslanların büyük kısmı, tutuldukları tesislerde hayatlarını epey makus kurallarda sürdürüyor.
Yetkililer, yetersiz beslenen aslanların, hijyenik olmayan ortamlarda çeşitli sıhhat meseleleriyle karşılaştığını ve kâfi veterinerlik hizmetinin sunulmadığını öne sürüyor. Buna nazaran, tutsak aslan sanayisi, yabanî ömrün korumasında dünya başkanı olan Güney Afrika’nın prestijini zedelerken yırtıcı tabiatta yaşayan aslanların korunmasına yönelik ise hiçbir yarar sağlamıyor.
Güney Afrika, aslan sanayisini yasaklamaya hazırlanıyor
Güney Afrika hükümeti, ulusal ve memleketler arası çevreci kuruluşların baskılarıyla son yıllarda aslan sanayisine ağırlaşmış durumda. Ormancılık, Balıkçılık ve Etraf Bakanlığınca 2022’de yapılan açıklamada, tutsak aslan sanayisinin sona erdirilmesi için harekete geçileceği duyurulmuştu.
Hükümet, bunun için bölümden istekli çıkışın teşviki başta olmak üzere çeşitli stratejilerin üzerinde çalışmalar yürütüyor. Bununla birlikte, 10 Ağustos Aslan Günü prestijiyle ülkede tutsak aslan sanayisi, hala yasal olarak varlığını sürdürüyor.
Bir önceki yazımız olan Eski Fransa Cumhurbaşkanı Chirac'ın heykelinin parmakları yeniden koparıldı başlıklı makalemizde Heykeli hakkında bilgiler verilmektedir.
