Rüzgar ve güneş gücü ekipman maliyetlerinde 2014’ten beri görülen süratli düşüş eğilimi, Kovid-19 salgını sonrası tedarik zincirlerindeki bozulma ve global iktisattaki enflasyonist baskıların tesiriyle bilakis döndü.

İklim krizine yol açan fosil yakıtlardan uzaklaşarak pak güç dönüşümünün hızlanması ve yaygınlaşması gereken bu periyotta, yükselen yenilenebilir güç ekipman maliyetleri pak güç talebindeki büyümeyi yavaşlatma riski oluşturuyor.

Covid-19 salgınının tedarik zincirinde neden olduğu aksamaların akabinde, global ekonomik görünümdeki bozulma, yüksek enflasyon ve enflasyonu düşürmek için merkez bankalarının borçlanma maliyetlerini sert formda yükseltmesi, pak güç ekipman maliyetleri ve yatırımları olumsuz etkiliyor.

Rüzgar türbini maliyetleri 2014-2019 ortasında yüzde 40 gerilerken, bu oran güneş panellerinde yüzde 33 düzeyinde oldu.

Maliyetler, salgının tesirlerinin başladığı 2020’nin başından itibaren tekrar artışa geçti. Rüzgar türbini maliyetleri, şu anda 2020 başındaki düzeye nazaran yüzde 23, güneş paneli maliyetleri ise yüzde 20 daha yüksek.

“Rüzgar ve güneşin elektrik üretimindeki hissesinin yüzde 25’i aşması gerekli”

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Sürdürülebilir Araştırma Yöneticisi Emre Tiftik, rüzgar ve güneş gücü ekipman maliyetlerinde 2014-2019 devrindeki yüzde 40’lık gerilemenin artık görülmediğini söyledi.

Bu oranın yüzde 20’ye gerilediğini kaydeden Tiftik, “2020’nin başından beri fiyatlar artıyor. Covid-19’un tedarik zincirlerinde neden olduğu bozulma, Çin’deki aksaklıklar, pak güç dönüşümüne olan talep ve global iktisattaki problemler, bu artışları tetikliyor. Ekipman maliyetlerinde görülen yüzde 40’lık düşüş, yüzde 20 düzeyine geriledi.” dedi.

Tiftik, pak güç talebindeki artış devam etmesine karşın yüksek maliyetlerin talepteki artış suratını yavaşlattığına dikkati çekti.

“50-60 yıllık süreçler”

Daha evvelki güç dönüşüm devirlerine bakıldığında bu süreçlerin 50-60 yılı bulduğunu kaydeden Tiftik, şöyle konuştu:

“Odundan kömüre geçiş, kömürden gaza ve petrole geçiş 50-60 yıllık süreçler. En azından 1850’li yıllardan beri dönüşümler bu biçimde. Bu güç kaynakları, elektrik üretiminin yüzde 25’ine yaklaşırsa, o vakit bir ülkede fiyatlar düşüyor ve bu kaynakları o vakit ucuz güç kaynağı olarak isimlendirmek mümkün. Bu oranlar bugün birçok ülkede yok.

Rüzgar ve güneşin elektrik üretimindeki toplam hissesi yüzde 25’e geldiğinde fiyatlar geriliyor zira bu gerekli altyapının, insan kaynağı, lojistik ve teknoloji manasında hizmet veren kesimlerin oluştuğu manası taşıyor. Lakin bu orana ulaşana kadar, işler biraz güç ve devlet takviyesi kaide. Pak güç dönüşümünü ne kadar süratli biçimde gerçekleştirebilirsek, o kadar süratli biçimde fiyatların düşmesini sağlayabiliriz.

2050’de ülkelerin net sıfır emisyona ulaşma taahhütleri var. Rüzgar ve güneşin hissesinin bu devirde yüzde 50’ye çıkması lazım. Fakat bu düzeye ulaşacak bir yolda ilerlemiyoruz. Bu kaynakların kapasitesinde büyük bir artış olmasına karşın, dönüşümün suratı gereken düzeyde değil. Bunu başarmak için devlet takviyesi gerekli fakat tüm ülkelerin bunu öncelikler listesine koyması gerekli. Global iktisat o kadar da sağlıklı değil ve politik gerginlikler kelam konusu. Bunlar güç dalını yakından etkiliyor. Münasebetiyle sıkıntı bir süreç bizi bekliyor.”

“Gelişmekte olan ülkelerde öncelikler değişti”

Tiftik, Avrupa-ABD, Çin ve gelişmekte olan ülkelerde pak güç dönüşümüne ait eğilimlerin farklılık gösterdiğini söz etti.

Gelişmekte olan ülkelerde, Çin haricinde, 2019’dan beri pak güç yatırımlarında büyüme olmadığını hatırlatan Tiftik, “Bu ülkelerde salgın kaynaklı meseleler ve enflasyon tesirleriyle öncelikler değişti. Gelişmekte olan ülkeleri, aslında gelişmiş ülkelerle karşılaştırırken dikkatli de olmak lazım. Avrupa’da bir kömür tesisini kapatmak kolay zira zati yakın vakitte ömrü bitecek. Lakin bilhassa Asya’da bu tesisler yaşlı değil, bunların kapatılması güç fiyatlarının artması ve işsizlik üzere sıkıntılara yol açabilir. O nedenle dönüşümün ülke bazında kıymetlendirilmesi lazım.” yorumunu yaptı.

Uzun vadede pak güç dönüşümü hızlanacak

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Sürdürülebilir Altyapı Kümesi Avrasya, Orta Doğu ve Afrika Güç Yöneticisi Aida Sitdikova, piyasalarda salgın periyodu dahil olmak üzere harikulâde düşük faiz oranlarının görüldüğünü fakat enflasyonun rekor düzeye ulaşmasının faiz oranlarında keskin artışları mecburî kıldığını anlattı.

Enflasyonist baskılar ortadan kalkana kadar faiz oranlarının bir mühlet daha yüksek kalacağı tarafında ortak görüş olduğunu kaydeden Sitdikova, “Tüm bu faktörler, klâsik güç kaynaklarına yönelik fiyat dalgalanmalarına ve güç güvenliği dertlerine yol açan jeopolitik türbülansların yanı sıra, EBRD’nin de faaliyet gösterdiği bölgelerde güç dönüşümü için karmaşık bir taban oluşturuyor.” dedi.

Sitdikova, son üç yılda rüzgar ve güneş gücü projelerinin geliştiricilerinin büyük tedarik zinciri kesintileriyle, artan ekipman ve borç maliyetleriyle karşılaştığını lisana getirdi.

Yükselen faizlere dikkat çekti

Artan borçlanma maliyetinin proje maliyetlerinde de somut bir yükselişe yol açtığına dikkati çeken Sitdikova, “Yüksek faiz oranları kısa vadede yatırımcıların getirilerini etkileyen ve projeleri öz sermaye yüklü hale getiren bir faktör olmaya devam edecek.

Ancak, bilhassa ülkeler güç güvenliğine ve yüzyılın ortasına kadar net sıfıra ulaşmak için iklim siyasetlerini daha geniş halde uygulamaya odaklandıkça, fosil yakıt kaynaklarındaki karbon fiyat yahut atıl varlık riskini taşımayan yenilenebilir güç kaynaklarının uzun vadeli rekabet gücü üstün gelecektir. Bu nedenle, yüksek faiz oranlarının kısa vadeli tesirlerine karşın yeşil güç dönüşümünün artan bir süratle devam edeceğine inanıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Sitdikova, her yıl mevcut güçlü piyasa şartlarına karşın yenilenebilir güçte değerli kapasite artışları gözlemlendiğini kelamlarına ekledi.

Uluslararası Güç Ajansı’nın datalarına nazaran, bu yıl global güç yatırımlarının 2,8 trilyon dolara ulaşması ve bunun 1,7 trilyon dolarının pak güç teknolojilerine yapılması bekleniyor.

Londra merkezli fikir kuruluşu Ember datalarına nazaran ise rüzgar ve güneş gücünün global elektrik üretimindeki hissesi 2022 sonunda yüzde 12 ile rekor düzeye ulaştı. Bu oran Türkiye’de yüzde 15,5’e çıktı. (AA)