Filistin başkanı Mahmud Abbas, resmi ziyaret kapsamında Ankara’ya geldi. Abbas’ın Erdoğan ile yapacağı görüşmeler, İsrail ile Filistin ortasında tansiyonun yükseldiği ve yeni bir şiddet sarmalına yönelik telaşların arttığı bir periyotta gerçekleşecek.
Türkiye’de seçimlerin akabinde başlayan dış siyaset trafiği ağırlaşıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Doruğu ve Körfez cinsinin akabinde Ortadoğu siyasetinin öne çıkan isimlerini ağırlıyor.
Filistin başkanı Mahmud Abbas, iki günlük resmi ziyaret kapsamında dün akşam saatlerinde Ankara’ya geldi ve bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan ile baş başa ve heyetler ortası görüşmeler gerçekleştirecek. Abbas, yarın Türkiye’den ayrılacak.
Aslında Erdoğan, Abbas ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu tıpkı hafta içinde Ankara’da ağırlayarak İsrail-Filistin sorunu başta olmak üzere bölgenin değerli hususlarının tahlilinde daha aktif bir rol oynamak istediğini söylemişti. Netanyahu, sıhhat sıkıntıları nedeniyle Türkiye ziyaretini ertelemek durumunda kaldı.
Bu gelişmeye karşın Abbas’ın ziyaretinin değerini yitirmediği, Ankara ile Tel Aviv ortasında yaşanan olağanlaşmanın geliştiği bir periyotta Türkiye-Filistin diyaloğunun daha somut işbirliği kapılarını açabileceği değerlendirmeleri yapılıyor.
Gündemde hangi başlıklar var?
Abbas’ın Ankara ziyareti, gerçekleştiği periyot bakımından ehemmiyet taşıyor. Çok sağcı ögeleri da içinde barındıran Netanyahu hükümetinin son devirde baskıyı artırması, Batı Şeria’nın Cenin kentinde düzenlediği operasyonlar, yeni yerleşim bölgeleri açmaya devam etmesi ve Mescid-i Aksa’nın statüsünü değiştirme üzere adımlar dikkat alımlı.
Filistin’in Ankara Büyükelçisi Faed Mustafa, Arap basınına yaptığı açıklamada, “İsrail hükümetinin Filistin halkına dönük artan hücumlarının Ankara temaslarında gündeme geleceğini” kaydetti.
Ankara, İsrail-Filistin ortasında son periyotta tansiyonun artmasının yeni bir şiddet sarmalı yaratacağından dert duyuyor ve bunu resmi açıklamalarında lisana getiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tel Aviv ile bağlantıların olağanlaşması sürecinde Ankara’da ağırladığı İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog başta olmak üzere İsrail tarafına “Filistin halkı ve İslam dünyasının hassaslık gösterdiği bahislerde aklıselimle davranması çağrısında” bulunuyor.
İsrail ile olağanlaşma sürecinin “Filistin ile bağlantılara halel getirmeden devam edeceğini” kaydeden Ankara’nın Abbas’ın bu ziyareti sırasında da birebir iletisi vermesi bekleniyor.
Barış sürecine dönüş olur mu?
Abbas’ın ziyaretinde gündeme gelecek bahislerin başında son devirde donmuş olan İsrail-Filistin barış görüşmelerin yine başlama mümkünlüğü da yer alacak. Türkiye, İsrail’in akabinde başta Mısır ve Körfez ülkeleri olmak üzere Arap dünyasının önde gelen ülkeleri ile bağlantılarının normalleşmesinin Filistin sıkıntısına olan tesirini artıracağı fikrinde.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 17-20 Temmuz’da gerçekleştirdiği Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri ziyareti dönüşünde bu temasların Filistin problemine tesiri ile ilgili bir soruya cevap verirken, “Filistin konusunda Körfez ülkesi olan kardeşlerimizin bizden farklı bir yanı yok. İsrail ile ilgili de bizim yaptığımız kimi görüşmeler var. (Abbas ve Netanyahu ziyaretlerinde) kimi adımları atacağız ve süreç daha da hızlanmış olacak,” diye konuşmuştu.
Erdoğan’ın yakın bir vakit diliminde bir ortaya gelmeyi planladığı Mısır Devlet Lideri Abdel Fettah al-Sisi ile de Filistin-İsrail konusunu ele alması öngörülüyor.
İsrail’in iki devletli bir tahlili istememesi ve 1967 hudutlarına dönmeyi kabul etmemesi nedeniyle Ortadoğu barış süreci uzun müddettir askıya alınmıştı. Bu hususta yeni bir sürecin başlaması kolay görünmese de Washington ve AB başşehirleri tarafları yeni bir teşebbüste buluşturmayı umut ediyorlar.
Akdeniz’de doğalgaz işbirliği
Ankara’nın hem Abbas hem de gelebilseydi Netanyahu ile yapacağı görüşmelerde, Doğu Akdeniz’de İsrail ve Filistin karasularında bulunan doğalgaz kaynaklarının Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına taşınması konusunu gündeme getireceği biliniyor.
İsrail’in Leviathan ve Tamar üzere geniş doğalgaz kaynaklarının yanı sıra Filistin’in de Gazze açıklarında Marine havzasında kıymetli bir doğalgaz rezervi olduğu biliniyor. Lakin bu rezerv, İsrail’in engellemeleri nedeniyle geliştirilemedi.
Tel Aviv idaresi Haziran ayında yaptığı açıklamada, güvenlik boyutunda Filistin ile yapılacak eşgüdüm ve Mısır’ın da siyasi dayanağıyla bu doğalgaz kaynağının işletilmesi için yeşil ışık yaktı. Yaşama geçirilmesi ve dünya pazarlarına taşınması durumunda Marine havzasından çıkarılacak olan doğalgazın Filistin iktisadına büyük dayanak olacağı öngörülüyor.
Türkiye açısından ise Doğu Akdeniz’in doğalgaz kaynaklarının kendi toprakları üzerinden Avrupa’ya satılması kıymet taşıyan güç projeleri ortasında yer alıyor. Erdoğan, Körfez ziyareti dönüşü açıklamasında, “Burada zati en sağlıklı proje, Türkiye üzerinden doğal gazın Avrupa’ya ulaşmasıdır. Yoksa Akdeniz’den Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatı maliyetleri prestijiyle çok fazla. Lakin Türkiye’den olduğu vakit hem Türkiye olarak bunu kullanma noktasında karlı bir sürece girmiş olacağız hem de Avrupa’ya bu işin naklinde belirli bir oran imkânımız olacak,” dedi.
Erdoğan bu tarafta atılacak bir adımın “Türkiye-İsrail bağlarında çok daha sıcak bir devrin başlangıcı olacağını” umduğunu da söyledi.
Filistin’e takviye mesajı
Türkiye-Filistin temaslarının önde gelen bahislerinden biri de Ankara’nın Filistin halkına siyasi takviyesi ile ekonomik ve insani yardımları. Türkiye, Filistin’in tanınması için BM Genel Şurası da dahil olmak üzere birçok platformda faal rol oynayan ülkelerin başında geliyor.
İsrail ile 2017’de alakaların bozulmasının nedeni de İsrail güvenlik güçlerinin ABD’nin İsrail Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşımasını protesto eden sivil Filistinlilere çok güç kullanması ve onlarcasının vefatına neden olması olmuştu.
Türkiye’nin gündeminde yer alan başka bir bahis da Filistin’de Fetih ve Hamas kümeleri ortasında yaşanan görüş ayrılıklarının giderilmesi ve ortak bir idare kurulması oldu. Lakin son devirde bu süreci Mısır yönetiyor, Türkiye de kolaylaştırıcı rol oynuyor.
İnsani yardımlar ve ekonomik altyapının geliştirilmesi de Türkiye’nin başta TİKA ve TOBB olmak üzere değişik kurumlarıyla Filistin’e verdiği dayanak alanları ortasında. Türkiye’nin İsrail ile ortasının soğuk olduğu devirde, Türk kurumlarının Filistin’e dayanağının azalmasına yol açmıştı. Artık bağlantıların normalleşmesinin Türkiye-Filistin sınırının daha aktifleşmesi açısından ehemmiyetine işaret ediliyor.
Abbas’ın Erdoğan ile ve öbür Türk yetkililerle temaslarında yeni periyoda bu dayanağın nasıl ilerletilebileceği konusunun da ele alınması öngörülüyor.
Bir önceki yazımız olan Yargı ıslahatı oylamasından sonra İsrail'de binler sokaklara döküldü; tabipler greve gidiyor başlıklı makalemizde Doktorlar, Grev ve İsrail hakkında bilgiler verilmektedir.
