Fehmi Koru*
Dünkü Hürriyet’in birinci sayfasının tam ortasında, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önünde mikrofonlu bir fotoğrafına eşlik eden, büyük harflerle şu manşet cümle vardı: “AB İLE YOLLARI AYIRABİLİRİZ”.
Hürriyet haberden tekrar büyük harflerle bir alt cümle daha çıkartmış: “AMERİKA YOLUNDA AB’YE REST”.
‘AB’ harfleriyle kast edilenin Avrupa Birliği olduğunu biliyoruz. Yollarımızı ayıracağımız işte o…
İyi de AB ile yolumuz bir miydi ki, artık ondan ayrılacağız?
Başka sorularım daha olacak lakin evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne dediğine kulak verelim:
“AB’nin Türkiye’den kopuş atılımlarını yaptığı bu periyotta biz de değerlendirmemizi yaparız. Avrupa Birliği ile yolları ayırabiliriz.”
Türkiye, AB ile, ismi Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) olduğu 1960’lardan beri irtibatlı. AET ismini Avrupa Birliği (AB) olarak değiştirip kendisine iktisattan daha geniş bir alan belirlediğinde, Türkiye onun müstakbel üyesi konumundaydı…
Yunanistan’la beraber…
Sonunda Yunanistan AB trenine atladı, biz yaya kaldık.
İlk kopuş o vakit oldu.
Sonradan birtakım iktidarlar orta istasyonlardan birinde trene binme teşebbüslerinde bulundularsa da, tren o istasyona uğramadı.
Ta ki, AK Parti iktidara gelene kadar…
AK Parti’nin birinci hükümet programında AB ile tam üyelik taahhüdü vardı.
O taahhüt karşı taraftan da -AB’den- kabul gördü; 2004 yılı sonunda yapılan AB Zirvesi’nde, üye ülkelerin devlet yahut hükümet liderleri “Türkiye ile paydaşlık müzakereleri başlayabilir” kararını verebildiler.
Eş vakitli olarak Avrupa Parlamentosu da Türkiye’nin AB üyeliğinin yolunu açan bir karar aldı.
Tam üyelik müzakereleri, 3 Ekim 2005’te başladı. Ardı gelmedi fakat. Türkiye ile AB ortasındaki üyelik müzakereleri 2006 yılında durdu.
Esas kopuş da Türkiye üyelik hevesini kaybettiği için o tarihte oldu
Neden oldu bu?
Sorumun geniş biçimi şu: AB üyesi olabileceği zar güç da olsa 2004 yılında üye ülkelerce kabul edilmiş olan Türkiye, yaklaşık 10-12 yıl sonra, ne oldu da AB üyeliğine kabul edilemeyecek ülke haline dönüştü?
Bu sorunun karşılığı, 2016 yılından bu yana, Avrupa Kurulu ve Avrupa Parlamentosu tarafından duyurulan kararlarda yer alıyor.
AB üyeliği için iki alanda belirlenmiş olan koşulların yerine gelmesi bekleniyor.
İlki Kopenhag kriterleri…
Adayların demokrasi, insan hakları, hak ve özgürlükler üzere temel bahislerde üye ülkeler standardında olmaları gerekiyor.
Türkiye’ye “Aday olabilir” dediklerinde, -2004 yılında- ülkemiz o standartlarda olmasa bile onları benimseyebilecek bir arayış içerisinde görünüyordu. Üzerinde müzakere yürütülen 35 fasıldan bir birçok bir çırpıda bu sayede geçebildi.
Bir öbür yerine getirilmesi gereken koşullar için de Maastricht kriterleri var AB’nin…
Çok sıfırlı parasından altı sıfırı atabilmiş, 1 TL’nin 1 dolara yakın kıymette olduğu, enflasyonu tek haneli hale gelmiş bir ülke olarak Türkiye, o kriterlere de fazla uzakta değildi.
[Merak eden internet ansiklopedisinden ‘Maastricht kriterleri hususuna göz atsın, bugünkü halimizi o kriterler açısından mukayese etsin. Üzülmek istemeyene tavsiye etmem ancak.]
Uzun lafın kısası, Türkiye ile AB çoktandır birebir yolun yolcusu değil esasen; bu sebeple, “Biz de kıymetlendirir ve gerekli görürsek yolumuzu ayırırız” demenin fazla bir manası yok.
Varmış üzere görünmesinin sebebini de hatırlatayım: Birkaç ay evvel -11-12 Temmuz 2023’te- Vilnius’ta gerçekleşen NATO Doruğu sırasında, o güne kadar ısrarla İsveç ile Finlandiya’nın üyeliğini bloke eden Türkiye, itirazından vazgeçtiğini bildirmişti
Bu yeni durum sonrasında AB ile yine üyelik hevesi Ankara’da doğmuş olabilir.
Hevesi büyüten NATO genel sekreteri Jens Stoltenberg‘in “Türkiye’nin AB üyeliğini destekleriz” açıklaması oldu.
Joe Biden da olumlu şeyler söylemiş olabilir.
Gümrük Birliği mutabakatının güncellenmesinde bile AB fazla telaşlı davranmıyor, tam üyelik bir tarafa…
“Kopenhag kriterleri olmazsa Ankara kriterleri uygularız” denilmişti, o denli bir kriter de ortada yok.
Durum özetle budur arkadaşlar.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
Bir önceki yazımız olan Güne başlarken bilmeniz gerekenler başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
